Sizlere kafanızdaki bazı sorulara açıklık getirmek için renkler hakkında bir blog yazısı yazdık.Tasarımcılar renklerin etkilerine göre nasıl tasarım yapması gerektiğinden tutun CMYK ve RGB kavramların ne demek olduğunu açıklayarak bilginize bilgi katmak istedik. İyi okumalar!
Renk nedir?
Güneşten gelen ışınların nesnelere çarpmasıyla, gözümüzde meydana getirdiği bir çeşit duyumdur. Renk nedir açıklamasını birçok farklı şekilde yapabiliriz ama biz iki maddede inceledik.
Işık Olarak Renk
Karanlık bir odanın içinde olduğunuzu hayal edin ve gözlerinizi etrafta dolaştırdığınızı düşünün. Ne görüyorsunuz ya da ne göremiyorsunuz? Renkleri algılayabilmek için ışık olmazsa olmazdır. Eğer ortamda herhangi bir ışık kaynağı yoksa renkleri algılama gibi bir olanağımız yoktur.
Renkleri bilimsel olarak ele alan Isaac Newton’un yaptığı deneyine göre güneşten gelen ışınların prizmadan geçirilmesiyle yedi temel renk ortaya çıkmıştır. Bunlar; mavi, lacivert, mor, yeşil, sarı, turuncu ve kırmızıdır.
Her renk üzerimizde yarattığı etki güneşten gelen ışınların farklı hızlarla titremesi ve birbirinden farklı olmasıyla ortaya çıkar. Mesela, siyah karamsarlığımızı ortaya çıkarırken, mavi umudu simgeler. Bu yüzden renkler psikolojimizi etkiliyor.
Fiziksel olarak rengin algılamasında üç temel nitelik bulunur. Bunlar:
Temel renk (Hue): Rengin kendisidir.
Doyma (Saturasyon):Rengin saflık derecelerini belirler. Rengi en doğru gösteren, en doygun renktir.
Parlaklık (value): Işıkların yansıtma boyutudur. Renklerin açıklık veya koyuluğunun ölçümüdür.
Pigment Olarak Renk
Pigment, tüm nesnelerin renklerini oluşturan moleküllere denir. Pigmentin ana renkleri kırmızı, mavi ve sarıdır. Ayrıca pigmentler kendi renklerindeki ışığı yansıtır ve diğer renklerdeki ışık ışınlarını emerler.
RGB Nedir? RGB Renkleri Nelerdir?
RGB, temelde İngilizcedeki red (kırmızı), green (yeşil) ve blue (mavi) sözcüklerinin baş harflerinin bir araya gelmesi ile oluşmuştur. Günümüzdeki televizyonlardan tutun bilgisayar ve her türlü elektronik alete kadar bütün sistemlerin çalışması buna dayanır. Bu yüzden dijital ortamda yayınlanacağından emin olduğunuz tasarımınızın Photoshop’ta veya başka programlarda RGB modunu seçmeniz tasarımınızı daha canlı ve iyi gösterecektir.
RGB temelinde üç renk vardır. Bu üç renk (kırmızı, yeşil ve koyu mavi) ışık kaynaklarından yansıtılma yapıldığında;
Mavi + Yeşil = Siyan Mavisi
Kırmızı + Koyu Mavi = Macenta
Kırmızı + Yeşil = Sarı
Kırmızı + Mavi + Yeşil = Beyaz
renklerini oluşturur.
CMYK Nedir? CMYK Renkleri Nelerdir?
CMYK İngilizcedeki açılımı cyan, magenta, yellow, key baş harflerin birleşimi ile ortaya çıkmıştır. Buradan yola çıkarak CMYK ana renkleri; camgöbeği, galibarda, sarı ve siyahtır.
Siyahın İngilizcesi “black” değil mi? “Ne alaka?” dediğinizi duyar gibiyim. Haklısınız ama “k” harfi yani “key” anahtar renk anlamına gelir. Renkli basım işi için gerekli kapıyı açacak olan anahtar anlamında kullanılmıştır. CMYK baskı işlemlerinde tercih edilmelidir ki, tasarımda ana renklerin karışımı ile ortaya çıkan ara renkleri basımda daha iyi ve kaliteli çıkmasını sağlıyor.
Tasarım Yaparken Nelere Göre Renkleri Seçmeliyiz?
Psikolojik Etkiler:
Bazı renkler kullanım yerine göre siz fark etmeseniz de ruh halinizi etkileyebiliyor. Bunu ben değil günümüzdeki deneyler, araştırmalar söylüyor. Çünkü renk bir enerji türüdür ve vücut fonksiyonlarımızı etkileyebilme potansiyeline sahiptir. Bu sayede yukarıda bahsettiğim dalgalar sayesinde üzüntü, mutluluk huzur gibi birçok duyguyu hissedebilirsiniz. Bu yüzden bir tasarımcı renklerin ortaya çıkardığı psikolojik etkiyi iyi bilmesi lazım çünkü yaptığı bir tasarım ile doğru duygular uyandırabileceği gibi yanlış duygular uyandırabilir.
Mesela bir yiyecek firmasının logosunu tasarlayacağınızı düşünün; eğer ki logoda kırmızı ağırlıklı kullanırsanız iştah açar ve insanların orada yemek yeme veya gitme eylemi gösterebilir ama diyelim ki logoyu mavi ağırlıklı yaptınız. O zaman mavi huzur rengi olmasına rağmen iştah kapatabilir ve bu da firmanın etkileşimini düşürür.
Ayrıca bir tasarımcı renklerin hem pozitif hem de negatif anlamları olabileceğini unutmamalı ve kullanıldığı yerlere dikkat etmeli. Renklerin anlamını ayrıntılı öğrenmek için ve pazarlamada renklerin psikolojisini öğrenmek için buradan ulaşabilirsiniz.
Bir Amerikalı psikolog mavi rengi boyanmış sınıfta ve kırmızıya boyanmış farklı bir sınıfta aynı öğrencilere yirmi dakikalık bir ders vermiştir. Öğrenciler mavi renge boyanmış sınıfta sıkıldıklarını ve zamanın geçmediklerini dile getirirken, kırmızı renge boyanmış sınıfta verilen dersi ilginç bulduklarını ve zamanın hızlı geçtiğini ifade etmişlerdir.
Şartlanmış Refleksler
Hepimizin belki iyi belki kötü hiç vazgeçemediği alışkanlıkları vardır. Peki siz fark etmeden renkler de size alışkanlıklar yapabildiğini biliyor musunuz? Hiç görmediğiniz bir nesneyi ilk gördüğünüzde önce ayrıntılı bir şekilde inceler, ne işe yaradığını çözmeye çalışırsınız. İncelemeniz bittiğinde edindiğiniz bilgiler beyninize kaydolur ve merakınız geçer. Pekala, hiç elmayı mavi olarak hayal ettiniz mi? Bir düşünün onu yemek ister miydiniz? Büyük ihtimalle hayır derdiniz. Bunun nedeni kendimizi elmanın kırmızı veya yeşil olması gerektiğine dair şartlandırıyor olmamızdan kaynaklanıyor. Bu nedenle elmayı mavi görürsek iştahımız kapanabilir çünkü nesneyi alışılmışın dışında görürsünüz.
Başka bir örnek verecek olursak Gombrich adlı ressam günışığında renklerin daha parlak olması gerektiğini fark etmiş ama o dönem estetik yeniliğe hazır olmadığı için ve izleyicilerin beğenisine ters düşmesinden dolayı resimlerini eskisi gibi kahverengi ve mavi ağırlıklı yapmıştır. Bu yüzden mesela bir yemek ile ilgili bir görsel tasarlarken yemeğin olması gerekenden daha farklı bir şekilde tasarlar ve şartlandırılmış reflekslerden dışarıya çıkılırsa, yaptığınız tasarıma bakan müşteri veya herhangi biri bundan olumsuz etkilenebilir ve bu da sizin etkileşiminizi düşürebilir.
Kullanıcı Kimliği
İnsanların bir nesne alırken renklerine ve tasarımına dikkat ettiğini biliyoruz. Hatta birçoğu istediği renkte olmadığı için onu almaktan vazgeçiyor. Bir ürünün birden fazla rengi olduğunu düşündünüz mü? Herkesin aynı rengi sevme gibi olasılığı binde bir olmasından bile imkansız. İşte bu durumda devreye kullanıcı kimliği giriyor.
Herkes renklere farklı tepkiler verir. Mesela birine kırmızı aşkı ifade ederken başka birine öfkeyi ifade edebilir. Bu insanın yaşayış biçimi ile alakalıdır. Hatta sadece insanların yaşayış biçimi değil cinsiyet, yaş gibi faktörlerin bile etkisi vardır. “Eee, ben o zaman neye göre tasarım yapacağım?” diye düşünüyor olabilirsiniz. Bu gayet normal çünkü herkese farklı tasarım yapamazsınız ama tasarımını yaptığınız görselin hangi kitleye hitap etmesi gerektiğini bilmelisiniz. Bu sayede renkleri ona göre hazırlayabilirsiniz ya da diyelim ki ürünü birden fazla renkte tasarlama gibi bir şansınız var. O zaman o şekilde de yapabilirsiniz. Ayrıca seçtiğiniz renkler bir nevi sizin kimliğinizdir ve bazı psikologlar insanların seçtiği renklere göre kişilikleri ve bilinçaltındakileri öğrenebileceğimizi öne sürmüşlerdir.
Mesela psikiyatri uzmanı olan Jung, renklerin anlamları olduğunu anlatmak için hastalarına diledikleri renkleri seçmesini söyleyerek tablolar yapmıştır. Bunun nedeni Jung’a göre bilinçaltlarında gizledikleri duygular, seçtikleri renklere göre çıkacaktı.
Şimdi size bizim renklerin etkisini deneyimlediğimiz bir A/B testinden bahsedeceğiz. Ulaşım sektöründen olan bir markamız için A/B testi yaptık. Önce kırmızı ve pembe ağırlıklı olan görselimizi reklam vererek paylaştık ve sonuçlar bizi çok şaşırttı. Bu kırmızı ve pembe ağırlıklı görselimiz %76 oranında beğeni kadınlardan gelirken, %22 oranında erkeklerden gelmiş.
Daha sonra erkeklerin etkileşimini yükseltmek için aynı görselin rengini yeşil yaparak tekrar reklama verdik ve sonuçlar; kadınlar %46 oranında beğeni alırken, erkekler %54 oranında erkekler beğendi.Bu sayede renklerin insanlar üzerinde etkisini anladık ve bunu da size örnek olarak vermek istedik. Sizlerde bu sayede yaptığınız tasarımlarda hangi kitleye hitap etmeniz gerektiğini renklerin seçiminin önemine göre değerlendirmiş oldunuz. 
Toplumun Değer Yargıları ve İnanç Etkisi
Renklerin coğrafi bölgelerde de değişen pek çok anlamları vardır ve bunun nedeni toplumların farklı algı yapısından olması kaynaklıdır. Aşağıdaki tabloyu inceleyerek anlamlarını öğrenebilirsiniz.
