Günümüz Trendleri; NFT, Blockchain Teknolojisi, Kripto Para Dünyası ve Geleceğin İnşası
- 6 Nisan 2022
- Blog, Genel, Pazarlama Tavsiyeleri
Bu yazımızda çok geniş bir konu başlığımız var: NFT, Blockchain Teknolojisi ve Kripto Para Dünyası teknolojilerinin ne olduğunu ve bu teknolojilerin geleceği nasıl inşa edeceğini konuşacağız. Bunların hepsi karşımıza birbiriyle ilişkili kavramlar olarak çıktığı için, bugün tek bir blog başlığı altında toplamak istedim. Halihazırda Onurcan’dan NFT’yi okuyabilirsiniz. Ayrıca konu hakkında blogun sesli bir versiyonu diyebileceğim, Hülya ile ortaklaşa ürettiğimiz, Netvent’in 5. sezon 3. bölüm podcast’ini de dinleyebilirsiniz.
Yazımda öncelikle bu kavramların genel tanımlarından başlayacağım. Daha sonra bu teknolojileri ayrı ayrı ele alıp, her birini ayrı alt başlıklarda değerlendireceğim. En sonda ise ‘’Bu teknolojiler geleceği nasıl inşa edecek?’’ sorusuna cevap vereceğim. Önceden uyarmak isterim ki oldukça uzun soluklu bir yazı olacak, kahve veya çay almak isterseniz durup almanız gereken kısım burası!
Blockchain & Kripto Para Nedir?
Günümüzde blockchain teknolojisi dijital para uygulamaları ile hayatımıza girdi ve çağın en merak edilen teknolojilerinden biri olma haline geldi. Şimdi biraz teknik bir tanımla açıklayacak olursak, blok zincir; dijital bir kimlik, dijital bir kontrol alanı sunan küresel bir ağda bir çok işlemin güvenli bir şekilde gerçekleşmesini sağlayan günümüz teknolojisi diyebiliriz.
Çevremden de gördüğüm kadarıyla, genelde kripto para ile ilgilenenler bu sistemin nasıl çalıştığını merak ediyor. Blockchain merkeziyetsiz bir sisteme sahip, bloklardan oluşan şifrelenmiş bir yapıda yapılan işlemlerin takibini yapan bir veritabanı aslında. Blok yapısına incelersek dağıtılmış ve halka açık olduğunu görüyoruz. Dolayısıyla merkeziyetsiz dediğimiz kavram da buradan geliyor.
Biraz daha açacak olursam blockchain sistemindeki her bir işlem bir blok’a karşılık geliyor. Bu sistem şifreli bir zincir şeklinde işliyor. Chain yani zincir kısmı burası. Oluşturulan bu bloklar değiştirilemiyor ve şifreleri kırılamıyor. Bu sistemde tüm işlemler dijital olarak gerçekleşiyor. Dolayısıyla bu sistem gerçekten günümüzde önemli bir yere sahip ve pek çok alanda kullanıma sahip. Fakat toplumsal olarak da en yaygın kullanım alanı ve benimsenen kısmı muhtemelen kripto para işlemleri ve kripto para madenciliği oldu.
Toparlayacak olursak Blockchain bir iş ağındaki işlemlerin kaydedilmesini ve varlıkların takip edilmesini kolaylaşlaştıran, herkesle paylaşılan ve üzerinde değişiklik yapılamayan büyük bir defterdir diyebiliriz.
Kripto para ise, mal ve hizmet satın almak için veya takas işlemlerinde kullanılabilen tamamen dijital, çevrimiçi ve merkezi olmayan, şifrelenmiş, sanal bir para birimidir. Herhangi bir fiziksel karşılığı yoktur. Kripto para ağları kriptografi ismi verilen güçlü bir yöntemle kullanılır. Bu yöntemde kullanıcı ve hesap bilgilerini karmaşık bir koda dönüştüren matematiksel araçlar kullanılır. Kripto para sistemlerini diğer sistemlerden ayıran başlıca özellik yukarıda bahsettiğim Blockchain (Blokzinciri) Teknolojisidir. Kripto paralar da Blockchain’in sağladığı güvenlik, şifrelenme, merkeziyetsizlik ve işlem hızı gibi özelliklerden faydalanır. Dolayısıyla kripto para dünyası aslında blockchain teknolojisinin finansal alanda kullanımının bir ürünüdür. İlk kripto para olan Bitcoin 2009 yılında Satoshi Nakamoto tarafından bulundu.
NFT Nedir?
Non-Fungible Token yani NFT, dilimize “Değiştirilemeyen Token” ya da “Değişmesi mümkün olmayan para” olarak çevrilmiştir. Şimdi, öncelikle NFT, aslında bir kripto para birimi. Fakat bu tanımda söz konusu para, bildiğimiz tanımların dışında değerli olan herhangi bir varlık yerine geçmektedir. Yani NFT’yi içerisinde resim, ses dosyası, video veya fiziksel bir varlığın dijital karşılığının olduğu benzersiz dijital varlık olarak tanımlayabiliriz. Normal şartlarda koleksiyon değerine sahip olabilecek bir varlığın dijital dünyadaki yansımaları yani. NFT’lerin temelleri 2017’de Ethereum’da atıldı. NFT, geçtiğimiz yıl kripto para dünyasının en popüler konularından biri oldu. Bugün NFT’ler yaygın olarak dijital sanat eserleri için kullanılıyor ayrıca interaktif oyun öğeleri ve spor koleksiyon kartları gibi farklı kullanım alanları da mevcut. NFT’leri şuna benzetebiliriz; çocukluğumuzda son derece popüler olan ve koleksiyonları yapılan taso ve futbol kartları vardı; bunlar NFT’lere güzel birer örnek olabilir aslında. Tabii bunların her birinin eşsiz olduğunu ve kişiye özel olduğunu düşünürsek bu böyle. Eşsiz olmayıp, kişiye özel olmadığını ve belli bir sayıda olduğunu düşünürsek de kripto para olarak değerlendirebiliriz.
Kripto Para ile NFT Arasındaki Fark Nedir?
NFT’nin dijital para birimlerinden farkı, tüm NFT’lerin birbirinden farklı şekilde tasarlanıyor olmasında. Bu özellik, onları özgün ve değiştirilemez kılıyor dolayısıyla Kripto Paradan farkı bu. Bir NFT üretildiğinde ya da satın alındığında bu NFT sadece o kişide bulunan benzersiz bir varlık haline gelmektedir. Blok zinciri teknolojisiyle kayıt altına alınan NFT’ler özel bir şekilde şifrelenerek kopyalanamaz hale getiriliyor. Bu sebeple koleksiyonerler tarafından büyük ilgi görüyor, üreticilerine de büyük avantaj sağlıyor. Bir sanat eseri satıldıktan sonra el değiştirdiğinde eser sahibi bu işlemden herhangi bir gelir elde edemez ama NFT’lerde durum böyle değil, tekrar satıldıklarında üreticilerine belirli bir oranda komisyon kazandırıyor.
NFT neydi? Non-Fungible Token, yani bölünemeyen ve aynısından bir daha üretilmesi mümkün olmayan token. Fungible olanlar, yani bölünebilenler ve aynısından bir daha üretilmesi mümkün olanlar, Bitcoin ve Ether gibi kripto paralar. Ama NFT’ler benzersiz dijital varlıklardır. Örneğin, bugün bir Bitcoin’i parçalar halinde satın alabilir ve aynı kripto parayı kendi biriminde takas edebiliriz. Ancak NFT’ler özel bir dijital varlık olduğu için, yani bir benzeri olmadığı için başka bir token ile takas edilemez. NFT’nin değeri ise yalnızca üreticisi veya yatırımcısı tarafından belirlenmektedir.
Blok Zinciri Teknolojisinin Özellikleri Nelerdir? Blockchain Kullanım Alanları Nelerdir? Blockchain Kullanan Kripto Para Çeşitleri Nelerdir?
Blok zincir, küresel olan dijital bir hesap cüzdanıdır. Zincirdeki her blok bir dizi işlem içerir ve blok zincirinde her yeni işlem gerçekleştiğinde, bu işlemin bir kaydı her katılımcının blockchain cüzdanına otomatik olarak eklenir. Bu da zaten şeffaflığın bir göstergesi. Blockchain, birden çok katılımcı tarafından yönetilen veritabanına, dağıtılmış defter teknolojisine sahiptir, burada gerçekleştirilen işlemler ‘’hash’’ adı verilen değişmez bir kriptografik imza ile kaydedilmektedir. Zincirdeki bir bloğun değiştirilmesi böylece imkansız hale gelmekte. Her blok ayrıca şifrelidir de zaten. Dolayısıyla bu sistem gerçekten inanılmaz bir güvenlik sağlamaktadır.
Kullanım alanlarından bahsedecek olursak da normalde operasyon ekipleri, yinelenen kayıt tutma ve üçüncü parti doğrulama işlemlerine oldukça gereksiz çaba harcamaktadırlar. Ayrıca bu kayıt tutma sistemleri, dolandırıcılığa ve siber saldırılara da açıktır. Sınırlı şeffaflık, veri doğrulamasını yavaşlatmaktadır. Ayrıca IoT’nin gelişmesiyle, işlem hacimlerinde de büyük bir patlama söz konusu. Tüm bunlar işi yavaşlatıp, karı düşürürken alternatif ve daha iyi bir yol olarak blockchain devreye girmektedir.
Sektör bazlı örnek verecek olursak, finans sektörü blok zincir sisteminin en çok kullanılan alanlarından biridir. Bu zincirde kripto paralar ile her türlü ödeme işlemi gerçekleştirilebilmektedir. Ödemeler peer to peer denilen yöntemle yapılmaktadır ve bankalardaki gibi ekstra komisyon ücretleri talep edilmemektedir. Blok zincir teknolojisinde finansal işlemler hem bireysel hem de kurumsal olarak gerçekleştirilebilmektedir. Bu yüzden finans sektöründe blockchain oldukça yaygın kullanılmaktadır.
İkinci bir sektör olarak da dış ticaret işlemlerinde kullanılmaya başlanan ve faiz, komisyon gibi yüksek ödemelerin önüne geçen dış ticaret ödemelerinde kullanım oranı oldukça yüksek. Bunun yanı sıra, blockchain teknolojisiyle dış ticarette öne çıkan pek çok basamak da aşılarak evrak, aracı, komisyon gibi pek çok konudan bağımsız, avantajlı bir dış ticaret yapılmasını mümkün kılmaktadır. Akıllı sözleşme, dijital fatura gibi yenilikleri içerisinde barındırdığı için blockchain teknolojisi ithalat ve ihracat sektöründe son derece popüler.
Block Zinciri kullanan kripto paralardan bahsedecek olursak, aslında bu sistem bir çoğumuzun hayatına kripto paralar ile girdi zaten. Blockchain türleri arasında en yaygın kullanılan ve ilk akla gelenler Bitcoin ve Ethereum.
Dijital para birimleri arasında en fazla bilinen şüphesiz ki Bitcoin’dir. Bitcoin, Dolar ve Euro gibi para birimlerine alternatif olan bir kripto paradır.
Ethereum, Blockchain 2.0 olarak nitelendirilmektedir. 1994 doğumlu olan Rus – Kanadalı yazar ve programcı Vitalik Buterin tarafından bulunmuştur. Ethereum günümüzde en çok tercih edilen ve aynı zamanda yüksek oranda madenciliği de yapılan bir kripto paradır. Bitcoin’den sonra en yüksek piyasa kapasitesine sahip kripto para birimi Ethereum’dur.
Litecoin, LTC olarak kısaltılmaktadır. Charlie Lee tarafından bulunan ilk altcoin olma özelliği taşımaktadır.
Tether, USDT olarak kısaltılmaktadır. Stabil Coin kategorisindedir. Yani değeri Amerikan dolarına bağlıdır. Bu yüzden Stabil Coin olarak değerlendirilmektedir. 1 Tether 1 ABD Dolarına eşdeğerdir.
NFT’ler Nasıl Üretilir? NFT’ye Nasıl Sahip Olunur? NFT’leri Değerli Kılan Nedir?
NFT’ler; sizlere yazımın başında da anlattığım gibi Bitcoin, Ethereum vb. kripto paraların kullandığı veritabanı olan blockchain teknolojisini kullanmaktadır. Bunu artık öğrendik. Değiştirilemez tokenler basitçe birbirlerinden ayrılabilmeleri ve doğrulanabilmeleri için özel olarak tasarlanmaktadırlar. NFT, genel olarak geliştiricilerinin oluşturduğu Ethereum ile uyumlu bir kod olan, ERC-721 ve ERC-1155 belirteçlerinin standartlarına uygun olarak yapılmaktadırlar. Yani bu ikisi için NFT’lerin ham maddesi diyebiliriz. NFT’ler muhafaza edilmek ve koleksiyon oluşturmak istenildiğinde Trust Wallet gibi cüzdan uygulamaları kullanılabilir. Böylece kullandığınız diğer blockchain tokenlar ile NFT’niz de belirli bir adres üzerinde yer alabilir.
NFT’ye nasıl sahip olunur, nasıl satılır kısmında ise, öncelikle NFT’leri tüm dünyaya arz etmek istenilen blok zincirine karar vermek gerekiyor. Her blok zincirinin Coin birimi, cüzdan hizmetleri ve pazar yerleri farklılık göstermektedir. Dolayısıyla en başta kullanmak istenilen ağın geniş, güvenli ve destekleyici blok zincirlerinden seçmek son derece önemlidir. Bunlara sahip olduktan sonra cüzdanı bağlamaya ve NFT’ye dönüştürülmek istenilen dosyayı yüklemeye izin veren, NFT merkezli bir platforma üye olmak gerekmektedir. Ardından NFT’ye dönüştürmek istenilen eseri/eserleri platformlara yükleyebilirsiniz. Çeşitli platformlar aracılığıyla NFT almak ve satmak mümkün. Alışveriş yapmak istenilen ürünün olduğu platforma özgü bir cüzdan olması ve bu cüzdanda da kripto paranın olması gerekiyor. En çok bilinen NFT pazar yerleri ise Open Sea, Nifty Gateway, SuperRare, Foundation’dır.
NFT ve Blockchain Teknolojisi Metaverse’ün Neresinde Rol Oynuyor?
Metaverse hakkında daha önce Hülya’nın yazmış olduğu geniş bir blog websitemizde mevcut. Ayrıca podcast’imizden de bu konu hakkında detaylı bilgiye erişebilirsiniz.
Önceki Metaverse blogundan farklı olarak podcastimizde Metaverse ile ilgili güncellemelere yer verdik ve farklı bakış açıları da ortaya koyduk. Metaverse’ün 10-15 belki de 20 yıl sonraki bir ideal olduğundan bahsettik. Fakat biliyoruz ki, teknoloji ve veri aritmetik değil üstel bir şekilde artan, büyüyen bir olgu. Dolayısıyla bu ideal daha hızlı da gerçekleşebilir. Önümüzdeki yıllar nasıl şekillenir, markalar neler yapar, kendilerini ve dünyayı buna nasıl hazırlar kısmında ise; birçok teknoloji devinin şu anda Metaverse dünyasıyla, NFT pazarı ve blokchain teknolojisiyle doğrudan veya yatırım yaparak ilgilendiğinden bahsettik. Şu an aslında Intel’in, Microsoft’un, Apple’ın, Amazon’un Metaverse ile ilgili ayakları yere basan bir roadmap ve strateji sunmasını bekler durumdayız. Bu deneyimin inşasında tüm şirketlerin, sosyal medya devlerinin, markaların, kamu kuruluşlarının ve STK’ların bile birlikte hareket etmesi gerekiyor. Devletlerin bunu tanıması ve meşrulaştırması gerekiyor örneğin. Bununla birlikte sosyologların, bilim insanlarının, hukukçuların vd., Metaverse’ün inşasında etkin rol oynaması; toplumların hem fizyolojik hem de psikolojik olarak bu evrenden minimum ölçüde zarar görmesi için önemli.
Gelecekte var olacak Metaverse evreninde çeşitli platformların birlikte çalışabilir ve kusursuz olması gerekmektedir. Ödemeler güvenli, sorunsuz ve anlık olarak gerçekleştirilebilir olmalıdır. Metaverse evreninin her yerinde oluşturulan varlıkları aynen kullanabiliyor olmalıyız (şahsi avatarlarımız gibi). Eskiden belli bir merkezi kurum etrafında gerçekleştirilen işlemler, Blockchain teknolojisiyle birlikte P2P özelliğe kavuştu. Bireyler tarafından hesaplarını, varlıklarını ve işlemlerini takip etmek oldukça kolaylaştı ve merkeziyetsiz mükemmel bir yapı oluştu. Metaverse evreninin NFT ve Blockchain ile ilişkilendiği kısım burası.
NFT’ler inanılmaz fiyatlara alıcılar bulurken birçok yatırımcı NFT’lerin kullanılmaz olması nedeniyle bir balon olduğunu iddia ediyordu. Fakat, Metaverse oyunlarına ve sosyal medyalara NFT’lerin entegre edilmesiyle bu durum aniden değişti.
NFT’ler, Metaverse’te kullanıcıların tercih ettikleri kostümler ve aksesuarlar, dijital kimliklerinin bir parçası olmasına ve etkileşimlerinin derinleşmesine yardımcı olacaktır. Moda ve sanat, çevrimiçi dünyada da kendini ifade etmenin ve kimliğini yansıtmanın önemli bir parçası olacaktır. Metaverse evrenlerindeki NFT’lerin piyasa değerinin 2030 yılına kadar 56 milyar dolara ulaşacağı öngörülüyor.
NFT’ler ve Blok zincir, Metaverse’ün gerçek dünya ile entegrasyonunu sağlayacak. NFT’ler sayesinde bir sanal veya gerçek evrende aldığımız bir ürünü iki evrende kullanabilme ihtimalimiz doğacak. Bu teknolojiler aracılığıyla oluşturulabilecek evrenin sahip olduğu potansiyel hayal gücümüzün çok ötesinde. Blok zincir teknolojisi bir kripto varlık platformu olmaktan ziyade, geleceğin internetini şekillendirecek bir altyapı olarak değerlendiriliyor.
KAYNAKÇA
https://www.investopedia.com/non-fungible-tokens-nft-5115211
https://ethereum.org/en/nft/
https://www.simplilearn.com/tutorials/blockchain-tutorial/what-is-nft
https://www.ibm.com/topics/what-is-blockchain
https://www.investopedia.com/terms/b/blockchain.asp
https://www.euromoney.com/learning/blockchain-explained/what-is-blockchain#:~:text=Blockchain%20is%20a%20system%20of,computer%20systems%20on%20the%20blockchain
https://bctr.org/10-soruda-nft-hakkinda-merak-edilenler-21641/
https://www.wired.com/story/what-is-the-metaverse/
Merhaba, bloğunuzu çok beğendim. Böyle bir bloğa sahip olduğunuz için sizi kutluyorum. Çok bilgilendirici bir makale olmuş.